Naukowcy są już pewni, że jednym z powikłań po przebyciu Covid-19 jest tzw. pocovidowy zespół jelita nadwrażliwego. Kluczem do szybszego opanowania delegliwości brzusznych jest uzdrowienie mikrobioty jelitowej. Badania potwierdzają bowiem, że pacjenci z dysbiozą, czyli zakłóconą równowagą mikrobioty jelitowej ciężej przechodzą infekcję, a potem dłużej utrzymują się u nich problemy jelitowe.
– Dzieje się tak, ponieważ bakterie probiotyczne walczą z wirusem. Jeśli jest ich odpowiednia ilość, wówczas uszkodzenia bariery jelitowej są mniejsze. Dysbioza zaś zwiększa ciężkość infekcji. Badania przeprowadzane u pacjentów z COVID-19 potwierdzały zmniejszenie takich szczepów bakterii jak Lactobacillus i Bifidobacterium. Skutkuje to zwiększoną przepuszczalnością błony śluzowej, a następnie nasileniem objawów brzusznych – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie, prezes Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego.
Długie leczenie
Związek pomiędzy infekcją SARS-CoV-2 a objawami brzusznym został bezspornie potwierdzony. Duża metaanaliza chińska (zawierająca 60 różnych badań), wykazała bardzo znaczący udział wirusa SARS-CoV-2 w dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego. Wynika z niej, że 30 proc. osób, które zachorowały na COVID-19 ma zaburzenia apetytu, 10 proc. – wymioty i nudności, ponad 12 proc. – biegunkę, 9,2 proc. – ból brzucha. I wszystko wskazuje na to, że jeśli rozwinie się u kogoś pocovidowy zespół jelita nadwrażliwego, może on zostać z tym chorym na dłużej.
Szacunki prof. Rydzewskiej, poczynione na podstawie danych epidemiologicznych z Belgii i Kanady, rysują dość pesymistyczną perspektywę. Niektórzy pacjenci mogą borykać się ze skutkami poinfekcyjnej dysbiozy jelitowej nawet 2 lata po przebytej infekcji. Poza tym, nie dysponujemy na razie specyficznym planem działania w przypadku omawianej jednostki chorobowej. W celu stabilizacji pacjenta oraz poprawienia jakości życia wdraża się ogólne zalecenia postępowania w IBS na podstawie wytycznych Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego
Na pocovidowy ZJN nie ma jeszcze odrębnych zaleceń
Objawy ze strony przewodu pokarmowego częściej występują u osób starszych, obciążonych innymi chorobami, z infekcją Clostridium difficile, stosujących antybiotyki i inhibitory pompy protonowej. Wiele osób sięga po nie przy dolegliwościach górnego odcinka przewodu pokarmowego, takich jak zgaga, refluks oraz choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy.
– Wszystko wskazuje na to, że musimy być ostrożni w ich stosowaniu, bowiem ich nadużywanie ma swoje negatywne skutki, które mają znaczenie w obecnej pandemii. Także antybiotyki ogólnoustrojowe powinny być zalecane bardziej racjonalnie. Są rekomendowane jedynie w przypadku przedłużającej się gorączki, podwyższonych parametrów zapalnych i podejrzenia infekcji bakteryjnej – mówi specjalistka.
Dieta i probiotyki
– Stabilność mikrobioty jelitowej, jej właściwy skład, to nie tylko zwiększona odporność na różnorodne infekcje, ale to także ich łagodniejszy przebieg, mniejsze objawy ze strony przewodu pokarmowego, co najczęściej oznacza bezpieczniejsze chorowanie – zwraca uwagę specjalistka. Na skład mikrobioty możemy jednak wpływać. Podstawą jest dobra dieta dbająca o integralność błony śluzowej jelita, oparta o produkty naturalne. Istotny jest zarówno rodzaj, jak i skład przyjmowanego pokarmu.
Odbudowa mikrobioty jest procesem długotrwałym. Pomoc w postaci odpowiedniej żywności, stosowanie probiotyków i prebiotyków (ale tyko tych, które mają potwierdzoną skuteczność działania badaniami), a u niektórych pacjentów – także eubiotyków, to obecnie podstawa terapii. Chory sporo może zrobić samodzielnie, ale najlepiej, aby zaplanował działanie w porozumieniu z lekarzem.
FODMAP
Pacjentom z zespołem jelita nadwrażliwego zaleca się krótkotrwałe stosowanie tzw. diety low FODMAP, w której unika się produktów zawierających: fruktozę (występującą głównie w owocach, miodzie, słodyczach w formie syropu glokozowo-fruktozowego), laktozę (występującą głównie w produktach mlecznych), fruktany (występujące głównie w pszenicy, czosnku, cebuli), galaktany (występujące głównie w roślinach strączkowych) oraz poliole (m.in. mannitol, sorbitol, ksylitol). Po kilku tygodniach stosowania tej diety pacjent jest w stanie zauważyć, których produktów lepiej unikać, a które można jeść bezkarnie.
– Celem diety FODMAP jest przede wszystkim identyfikacja produktów, które mogą nasilać dolegliwości i tych, które są dobrze tolerowane przez pacjentów i dokonanie takich modyfikacji dietetycznych, które pozwoliłyby w dłuższej perspektywie czasu na zmniejszenie dolegliwości bez stosowania restrykcyjnej diety. Kluczową rolę w tej diecie odgrywa błonnik rozpuszczalny, trzeba także zniwelować niedobory kwasu masłowego, który zwiększa szczelność w błonie śluzowej jelita i integralność mikrobioty – doradza prof. Grażyna Rydzewska.
Czytaj etykiety
Bardzo ważnym warunkiem skutecznej eliminacji produktów obfitujących w FODMAP jest uważne czytanie składu gotowych produktów i potraw. Warto zdawać sobie sprawę, np. że czosnek i cebula są bardzo często dodawane do doprawionych mięs i gotowych mieszanek przyprawowych. Podobnie jest w przypadku produktów zawierających sztuczne środki słodzące.
Do produktów przeznaczonych dla diabetyków (jogurtów, soków czy gum bez cukru) dodaje się słodziki. Należy zwrócić uwagę również na produkty zawierające dodatek syropu glukozowo-fruktozowego: słodycze i wyroby cukiernicze, jogurty, soki, musztardy, keczup i inne gotowe sosy. Dzięki uważnemu czytaniu etykietek zyska się pewność, że dany produkt nie zawiera FODMAP.
Autor: Monika Wysocka (zdrowie.pap.pl), materiały własne FE
——————————————————————
O pocovidowym zespole jelita nadwrażliwego czytaj także w najnowszym wydaniu Food Expert
Zobacz także:
- Wpływ infekcji SARS-CoV-2 /COVID-19 na funkcjonowanie i choroby przewodu pokarmowego, webinar zorganizowany przez dr Jacka Tulimowskiego, który odbył się 18.08 2021 r.
- Medycyna Praktyczna
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej